Η συμπεριφορά των παιδιών με ΔΕΠ-Υ στο σχολείο
Ο διαχωρισμός μεταξύ φυσιολογικής και προβληματικής συμπεριφοράς δεν είναι πάντα σαφής και αυστηρός. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Εξαρτάται από τη συχνότητα, την ένταση, τη διάρκεια και τη σημασία που έχει γι’ αυτόν που εκδηλώνει τη συμπεριφορά. Εξαρτάται επίσης από το χώρο, την ώρα και τις συνθήκες που εμφανίζεται. Εν προκειμένω είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε πώς αναπτύσσεται ένα παιδί, πώς σκέφτεται και πώς μιλάει, τι δυνατότητες και τι περιορισμούς έχει κατά ηλικία, για να μπορούμε να πούμε ότι η συμπεριφορά του είναι προβληματική.
Ακόμα, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη σοβαρά το κοινωνικό σύστημα αναφοράς του παιδιού. Αν μια συμπεριφορά συγκρινόμενη με το κοινωνικά παραδεκτό παρουσιάζει συνεχώς ή με μεγάλης έντασης διαφορά με τις προσδοκίες του περιβάλλοντος τότε μιλάμε για προβληματική συμπεριφορά. Οι αξίες και οι προσδοκίες βέβαια μιας κοινωνίας παρουσιάζουν αλλαγές με τον καιρό και διαφέρουν από τον έναν πολιτισμικό χώρο στον άλλο, γι’ αυτό συχνά είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε με ακρίβεια μια συμπεριφορά.
Επιθυμητή συμπεριφορά
Η επιθυμητή συμπεριφορά παιδιού σχολικής ηλικίας είναι η συγκέντρωση προσοχής, η ικανότητα να κάθεται στη θέση του ήσυχο και να εργάζεται ως την ολοκλήρωση του έργου που κάθε φορά αναλαμβάνει, να μπορεί να ταξινομεί και να αριθμεί. Επίσης, να έχει λεξιλόγιο, να μπορεί να κάνει σύνταξη, να κάνει ανάγνωση και γραφή και να μπορεί να επικοινωνεί. Ωστόσο, θα πρέπει να αναπτύσσει την μνήμη του και τη δημιουργική σκέψη, την κοινωνική αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους του και τέλος να αναπτύσσει την ηθικότητα.
Μη επιθυμητή συμπεριφορά
Εάν ανατρέξουμε στην ιστορία της σχολικής μάθησης, θα δούμε ότι από αρχαιοτάτων χρόνων αναφέρονται προβλήματα μη επιθυμητής συμπεριφοράς από κάποιους μαθητές. Το φαινόμενο αυτό συνεχίζεται στο πέρασμα των χρόνων και θα λέγαμε μάλιστα ότι σήμερα συνιστά ένα έντονο πρόβλημα.
Ο καθορισμός της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς είναι μια αντιμαχόμενη διαδικασία, επειδή δεν υπάρχουν κοινώς αποδεκτά κριτήρια με βάση τα οποία θα θεωρηθεί μια συμπεριφορά ανεπιθύμητη. Άλλος, λόγου χάρη, θεωρεί ότι πρέπει να επικρατεί απόλυτη ησυχία μέσα στην τάξη, ενώ άλλος θεωρεί λογικό (και μάλιστα επιθυμητό) κάποιο επίπεδο θορύβου.
Τα χαρακτηριστικά της μη επιθυμητής συμπεριφοράς των παιδιών με ΔΕΠ – Υ στο σχολείο είναι τα ακόλουθα:
- Έχουν αυξημένες ανάγκες για εκτόνωση της ενέργειάς τους τις οποίες ικανοποιούν τρέχοντας, σκαρφαλώνοντας και πηδώντας όχι μόνο κατά την διάρκεια του παιχνιδιού αλλά και σε άλλους χώρους, όπως το σχολείο, όπου αυτή η συμπεριφορά θεωρείται ακατάλληλη.
- Ασχολούνται συνεχώς με διάφορα αντικείμενα.
- Σηκώνονται από τη θέση τους την ώρα του μαθήματος και περιφέρονται.
- Κινούν νευρικά τα χέρια και τα πόδια τους ή στριφογυρνούν στην καρέκλα τους.
- Μιλούν αδιάκοπα και ενεργούν πολύ αυθόρμητα χωρίς να σκεφτούν τα λόγια ή τις πράξεις τους.
- Δυσκολεύονται να περιμένουν και έχουν ανάγκη να ικανοποιούν αμέσως τις επιθυμίες τους (χαμηλό επίπεδο ανοχής στη ματαίωση).
- Βιάζονται να απαντήσουν στις ερωτήσεις που τους γίνονται ενώ ξεκινούν την απάντηση προτού ολοκληρωθεί η ερώτηση.
- Δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τους κανόνες των παιχνιδιών, ενεργούν χωρίς να σέβονται τη σειρά των υπολοίπων, ενώ όταν χάνουν έχουν έντονα ξεσπάσματα θυμού, γεγονός που επηρεάζει τη σχέση με τους συνομήλικους τους
- Δυσκολεύονται στην κατανόηση κειμένων.
- Δυσκολεύονται στην οργάνωση του χρόνου και στη διαχείριση των διάφορων υλικών όπως βιβλία, τετράδια, γραφική ύλη.
- Αφήνουν ανολοκλήρωτες τις εκάστοτε εργασίες.
- Χάνουν το ενδιαφέρον τους για το μάθημα πολύ γρήγορα.
Ανεξάρτητα από όλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τι σημαίνει να είσαι παιδί και να κάθεσαι επί ώρες σε ένα θρανίο. Τι όμως είναι αυτό που προκαλεί την ανεπιθύμητη συμπεριφορά; Για να δοθεί ολοκληρωμένη απάντηση στο ερώτημα αυτό χρειάζεται να έχουμε τη σοφία του Σολομώντα. Πάντως στις περισσότερες περιπτώσεις τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο εκπαιδευτικός στην τάξη οφείλονται στην αδυναμία του σχολείου να ανταποκριθεί στις ανάγκες του μαθητή και στην ελλιπή κοινωνικοποίηση του τελευταίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ματσαγγούρας, Η. (2001). Η σχολική τάξη. Ιδιωτική Έκδοση.
Pollard, A. & Tann, S. (1987). Reflective Teaching in the Primary School: handbook for the classroom. London: Cassell Education.
