Οπτικός προσανατολισμός δίχρονων παιδιών με αυτισμό
Όλα τα έμβια όντα όπως και ο άνθρωπος έχουν έμφυτη την ικανότητα να στρέφουν την προσοχή τους στην βιολογική κίνηση. Όταν μιλάμε για βιολογική κίνηση εννοούμε οποιαδήποτε κίνηση συντελείται στο περιβάλλον γύρω τους, όπως για παράδειγμα η μαμά που μπαίνει στο δωμάτιο ή το παράθυρο που ανοίγει από τον αέρα. Εκτός της οράσεως, η βιολογική κίνηση μπορεί να γίνει αντιληπτή μέσω και άλλων αισθήσεων όπως είναι το άκουσμα της ανθρώπινης κίνησης. Αυτή η ικανότητα έχει βοηθήσει τον άνθρωπο σαν είδος να προστατευτεί από τους κινδύνους και να μπορέσει να εξελιχθεί. Η προτιμώμενη προσοχή στη βιολογική κίνηση είναι ένας θεμελιακός μηχανισμός που διευκολύνει την προσαρμοστική αλληλεπίδραση με άλλα έμβια όντα και τη μάθηση μέσω μίμησης (έκφραση του προσώπου και βλεμματική κατεύθυνση).
Τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης τείνουν στη βιολογική κίνηση από τις πρώτες κιόλας μέρες της ζωής τους. Τα νευρικά θεμέλια της βιολογικής αντίληψης της κίνησης επικαλύπτονται με περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αντίληψη βασικών κοινωνικών σημάτων όπως είναι οι εκφράσεις του προσώπου και η βλεμματική κατέυθυνση. H προτιμώμενη προσοχή στη βιολογική κίνηση θεωρείται προάγγελος της ικανότητας απόδοσης προσοχής σε άλλους. Η αντίληψη της βιολογικής κίνησης μπορεί να διαφέρει στα παιδιά με αυτισμό από πολύ μικρή ηλικία με σοβαρές συνέπειες και για την κοινωνική ανάπτυξη και για δια βίου δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση που είναι σημάδι για Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ).
Για τα σχολικής ηλικίας παιδιά με ΔΑΦ γνωρίζουμε ότι η αντίληψη της βιολογικής κίνησης έχει καταστραφεί. Το ερώτημα τίθεται για τα πρώιμης ηλικίας παιδιά που βρίσκονται σε κρίσιμη περίοδο για την εγκεφαλική ανάπτυξη και δεν έχουν ακόμη εγκατασταθεί ικανοποιητικές στρατηγικές αντιγραφής.
Έρευνα που έγινε σε νήπια με ΔΑΦ (2 ετών) έδειξε ότι η προτιμώμενη προσοχή τους στη βιολογική κίνηση διαφέρει από τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης (ομάδα ελέγχου). Για τη διεξαγωγή της έρευνας, δόθηκε στα νήπια μία σειρά από κινούμενα σχέδια ανθρώπινης βιολογικής συμπεριφοράς ,στα οποία το βίντεο έπαιζε κανονικά στη μισή οθόνη, ενώ στην άλλη μισή ανάποδα. Τα αποτελέσματα έδειξαν αυξημένο στραμμένο βλέμμα στο όρθιο βίντεο από τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης, δηλαδή αναγνώριση και προτίμηση στη βιολογική κίνηση. Αντίθετα τα παιδιά με ΔΑΦ είχαν τυχαία πρότυπα κοιτάγματος.
Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης το εξής ερώτημα: Εάν τα παιδιά με αυτισμό αποτυγχάνουν να προσανατολιστούν προς τη βιολογική κίνηση, ποιοι άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να οδηγούν την οπτική τους προσοχή;
Η παρούσα έρευνα έδειξε ότι όταν το κινούμενο σχέδιο περιέχει μια φυσική συγκυρία, τα δίχρονα αυτιστικά όντως δείχνουν σημαντικές οπτικές προτιμήσεις. Γίνεται, δηλαδή, αντιληπτικό ταίριασμα της ανθρώπινης φωνής με ένα ψυχικό πρότυπο της ανθρώπινης δράσης. Στη συγκεκριμένη έρευνα παρατήρησαν ότι υπήρχε μεγαλύτερη προσοχή όταν ταυτόχρονα γινόταν και ακουγόταν το χτύπημα των χεριών (φυσική συγκυρία).
Σε σύγκριση με τα παιδιά ελέγχου, τα δίχρονα με αυτισμό κοιτούν λιγότερο στα μάτια των άλλων και προσέχουν αντιθέτως τα στόματά τους. Τα παρόντα αποτελέσματα προτείνουν μια εξήγηση: Σε ποιο σημείο του προσώπου υπάρχει μεγαλύτερη οπτικοακουστική συγχρονία;
Αυτή η ευαισθησία των παιδιών στη συγχρονία στο παρόν ερέθισμα βιολογικής κίνησης είναι σύμφωνη με την προσήλωση στις εν εξελίξει συγχρονίες μεταξύ της κίνησης των χειλιών και του ήχου της ομιλίας και η έλλειψη της προτιμώμενης προσοχής έναντι της βιολογικής κίνησης είναι σύμφωνη με την μειωμένη προσοχή στα μάτια και την μειωμένη επιδεξιότητα στην κοινωνική δράση και αλληλεπίδραση που βρέθηκε στην μετέπειτα ζωή.
Στην ηλικία των δύο ετών τα παιδιά αυτά είναι σε μια σημαντικά διαφορετική αναπτυξιακή πορεία, έχοντας ήδη μάθει από ένα κόσμο στον οποίο οι φυσικές συγκυρίες του τυχαίου φωτός και ήχου είναι ποσοτικά περισσότερο περίοπτα από την πλούσια κοινωνική πληροφορία που μεταδόθηκε από την βιολογική κίνηση. Μελλοντικές έρευνες θα επωφεληθούν από μελέτες ξεκινώντας από ακόμα μικρότερη ηλικία για το αναπτυξιακό «ξεδίπλωμα» των τόσο επιλεκτικών προφίλ μάθησης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Klin, A., Lin, D. J., Gorrindo, P., Ramsay, G., & Jones, W. (2009). Two-year-olds with autism orient to non-social contingencies rather than biological motion. Nature, 459(7244), 257-261.
